تاریخ800-700 |
توضیحاتحجاج بن يوسف بن مطر حاسبحجاج يكي از نخستين مترجمان كتاب مجسطي بطلميوس است. |
مرجع
|
800-700 |
ابو عبدالله محمد بن موسي خوارزميخوارزمي نخستين رياضيدان دوره ي اسلامي استكه آثارش به دست ما رسيده و كتاب (جبر و مقابله ي او ) قديمترين كتابي است كه در اين باره نوشته شده است . اين كتاب قرنها مرجع و ماخذ اروپايين و تا سده ي شانزدهم ميلادي مبناي مطالعات علمي آنان در اين رشته بوده است . كتاب حساب خوارزمي ، نخستين كتابي است كه در دوره ي اسلامي راجع به حساب هندي تاليف كرده است . آثار موجود رياضي وي : 1- مختصر من حساب الجبر و المقابله 2- كتاب الجمع و التفريق 3- زيج |
يك |
800-700 |
اسحاق بن حنين بن اسحاق عبادي ابويعقوبترجمه هاي رياضي او به عربي :1-كتاب الاصول از اقليدس 2- كتاب المعطيات از اقليدس 3 – كتاب المناظر از اقليدس 4 – كتاب الاكر از منالاوس 5- كتاب الكره المتحركه از اوطولوقس . |
يك |
873-800 |
بنو موسي:سه برادر – محمد،احمد،حسن-كه هميشه به عنوان پسران موسي معروف بودند. بنو موسي در زمره ي نخستين دانشمندان اسلامي بودند كه به مطالعه ي كتابهاي رياضي يوناني پرداختندو مكتب اسلامي رياضيات را بنياد نهادند. |
دو |
|
873-800 |
محاسبه ي حجم كره توسط بنو موسي. نبو موسي به دست آوردند كه حجم كره مساوي حاصل ضرب شعاع كره است در يك سوم سطح آن. |
دو |
873-800 |
اثبات روش ارشميدس براي تعيين مقدار تقريبي توسط بنو موسي. ارشميدس با محاط كردن و محيط كردن 96 ضلعي منتظم در دايره و بر آن ،ثابت كرده بود كه بايد بين مقدارهاي تقريبي و واقع باشد. بنو موسي گفتند كه اين روش را ميتوان ادامه داد تا به حدود مقدار نزديكتر شد يعني (كهpn محيط چند ضلعي محيطي و محاطي است.).. |
دو |
|
873-800 |
اثبات قضيه ي ( هرون) توسط بنو موسي بنو موسي در گزاره هفتم رساله ، اين قضيه را اثبات كردند كه هر گاه a و b و c سه ضلع مثلثي و Aمساحت آن و P=(a+b+c)/2باشد ، آنگاه اين قضيه را غالبا قضيه هرون مي گويند. |
دو |
|
873-800 |
تعيين مساحت سطح كره توسط بنو موسي |
دو |
|
873-800 |
تثليث زاويه توسط بنو موسي |
دو |
|
873-800 |
تعيين دو واسطه هندسي توسط بنو موسيمساله عبارت است از تعيين دو مقدار مجهول y و x از روي دستور هاي a/x=x/y=y/b وقتي كه a و b معلوم باشند . اين مسئله را نخستين بار آرخوتاس با روشي متفاوت حل كرده بود . بنو موسي براي حل اين مسئله ، روش عملي بوسيله اسبابي كه با چند خط كش به هم لولا شده بود ارائه كردند . |
دو |
|
873-800 |
محاسبه ي مساحت دايره با روشي متفاوت از روش ارشميدس توسط بنو موسي. بنو موسي مساحت دايره را با روشي كه با روش ارشميدس تفاوت داشت اما مبتني بر انديشه هاي بينهايت كوچك هاي او بود حساب كردند. |
دو |
900-800 |
اثبات قضيه ي زير توسط ابو جعفر محمد بن حسين صاغاني خراساني خازن. مجموع مربعات دو عدد كه هر دو فرد باشند نمي تواند مربع كامل باشد ،بلكه بايد هر دو عدد،زوج و يا يكي از آنها زوج و ديگري فرذ باشد تا مجموع مربعات آنها ،مربع كامل شود.
|
يك |
|
901-836 |
ثابت بن قره صابي حراني : ثابت بن قره با هدايت سه پسر موسي بن شاكر دانشمندي بزرگ در رياضيات و نجوم شد . نوشته هاي رياضي او كه بيشتر از آثار ديگرش مورد پژوهش قرار گرفته است در هموار كردن راه براي كشف هاي مهم رياضي از قبيل تعميم دادن مفهوم عدد به اعداد حقيقي (مثبت) ، حساب انتگرال ، قضايايي در مثلثات كروي ، هندسه تحليلي و هندسه نا اقليدسي نقشي مهم داشته است . ثابت تقريبا در همه شاخهاي رياضي كار كرد چند كتاب رياضي قديمي از يوناني ترجمه كرد از قبيل ، قضاياي مقدماتي ؤدر دايره هاي متماس ، و در مثلثها و نيز مخروطات آپولونيوس را . شرحهايي هم بر اصول اقليدس و مجسطي بطلميوس نوشت . |
دو |
|
901-836 |
ساختن عددهاي (متحاب ) براي اولين بار توسط ثابت بن قره
|
دو |
|
901-836 |
اثباتي تازه و بسيار ظريف از قضيه منلائوس درباره ي چهار ضلعي كامل كروي توسط ثابت بن قره
|
دو |
|
901-836 |
محاسبه ي حجم هاي اجسامي با قاعده هاي متفاوت توسط ثابت بن قره
|
دو |
|
901-836 |
بررسي سلسله اعمال مسائل هندسي در سه نوع : ساختن ، اندازه گيري و اثبات توسط ثابت بن قره .
|
دو |
901-836 |
ارائه ي سه اثبات جديد براي حالت كلي قضيه ي فيثاغورس توسط ثابت بن قره .
|
دو |
|
901-836 |
اثبات اين قضيه كه دو خط به دو زاويه ي كوچكتر از دو قائمه (نسبت به خط سومي ) رسم شوند يكديگر را قطع مي كنند توسط ثابت بن قره |
دو |
|
901-836 |
محاسبه ي مساحت قسمتي از سطح جانبي يك استوانه ي مستدير مايل كه محدود به دو مقطع مستوي مي باشد توسط ثابت بن قره
|
دو |
|
901-836 |
اثبات اين نكته كه بيضي از فشردن دايره به زاويه ي قائمه به دست مي آيد توسط ثابت بن قره
|
دو |
|
901-836 |
اثبات مساحت بيضي توسط ثابت بن قره ثابت در گزاره اي اثبات مي نمايد كه مساحت بيضي به نيم محورهاي aو b برابر است با مساحت دايره اي به شعاع |
دو |
|
901-836 |
تقسيم قطر سهمي به قطعات متناسب با عددهاي فرد توسط ثابت بن قره |
دو |
|
901-836 |
ثابات قضايايي در باره ي جمع بندي دنباله اي عددي توسط ثابت بن قره |
|
|
901-836 |
اثبات قضييه اي در مورد نسبت توسط ثابت بن قره.ثابت بن قره اين قضيه را ثابت كرد كه به ازاي هر نسبت ،هر قدر هم كوچك باشد مي توان هميشه عددي طبيعي چون nيافت كه به ازاي آن رابطه ي كه هم ارز است با رابطه ي .
|
دو |
901-836 |
معرفي طبقه اي ازاجسام كه از دوران قطعه اي از سهمي حول قطر با راس هموار يا برجسته يا فشرده به وجود مي آيند،توسط ثابت بن قره. |
دو |
|
901-836 |
متناظر كردن مساحت هر قطعه از بيضي با قطعه اي از دايره توسط ثابت بن قره |
دو |
|
901-836 |
اثبات حجم گنبد سهمي شكل توسط ثابت بن قره |
|
|
901-836 |
حل مسايل متعارف تثليث زاويه و ساختن دو واسطه ي هندسي كه منجر به معادلات درجه سوم مي شوند توسط ثابت بن قره |
دو |
930-850 |
ابو كا مل ،شجاع بن اسلم بن محمد بن شجاع.از بزرگترين جبريان اسلام بعد از دوره ي خوارزمي و نخستين جبري مسلمان است.او توانهاي بزرگتر از x2 (x8,x6,x5,x3) را به آساني بكار برده است و بر اثر كارهاي ابو كامل رياضيات انتزاعي با روش عمليتري در رياضي در هم آميخت و موجب گسترش صعودي جبر شد. |
دو |
|
930-850 |
تاليف كتاب (المخمس و المعشر) توسط ابو كامل درباره ي پنج ضلعي و ده ضلعي.اين كتاب با بيان جبري،متضمن راه حل هايي است براي معادله اي از درجه ي چهارم و معادلات درجه ي سوم مختلط با ضرايب گنگ. |
دو |
|
|
به كار بردن بعضي از جالب توجه ترين مسايل جبر توسط ابو كامل.بعضي از جالب توجه ترين مسايلي كه در جبر ميتوان يافت با زبان امروزي چنين است: ، در عبارت زير x<y<z مي باشد . |
دو |
|
930-850 |
حل معادله ي در حالت x>p/2 توسط ابو كامل. ابو كامل در معادله ي شرط x <p/2 را در نظر گرفته بودكه ابو كامل معادله را در حالت x>p/2 نيز حل كرده است.
|
دو |
|
1000-900 |
ارائه قضايايي كه منجر به محاسبه مجموع مربعات و مكعبات اولين n عدد طبيعي شد توسط ابوبكر محمد بن حسين كرجي . آثار رياضي موجود وي : 1- الفخر في (صناعة) الجبر و المقابلة. 2- الكافي في الحساب . 3- البديع في الحساب . 4- علل حساب الجبر و المقابلة و شرحها . 5- مختصر في الحساب و المقابلة 6- الاجذار. 7- المسائل والجوابة في الحساب. |
سه |
905-900 |
بسط و شرح مقاله پنجم اصول اقليدس توسط ابن دايهابن دايه تعريفهايي را كه اقليدس از نسبت و تناسب كرده بود در بحث جدلي مفصلي پرورد .پس از روشن ساختن معاني اين دو اصطلاح به بسط مقال در اين باره پرداخت كه ؛وقتي بين مقادير معلوم ومجهول رابطه ي تناسب برقرار باشد. چگونه مي توان آن مقادير مجهول را به روشهاي مختلف به دست آورد.
|
دو |
|
988-928 |
به كار بردن اعداد منفي با عنوان دين (وام ) توسط ابوالوفا بوزجاني . اين تنها مورد استفاده از اعداد منفي در رياضيات دوره ي اسلامي است . |
چهار |
988-928 |
به كار بردن مفهوم قطر ظل (سكانت) در مثلثات براي نخستين بار توسط ابوالوفا بوزجاني.
|
چهار |
1400-962 |
ابداع روشي براي تعيين حجم فلزات وجواهر به كمك مخروط . توسط ابو ريحان بيروني. |
چهار |
1400-962 |
ابداع روشي براي تعيين جهت قبله در كتاب تحديد نهايات الاماكي توسط ابو ريحان بيروني . |
چهار |
|
1040-965 |
صورتبندي اصل موضوع پنجم اقليدس توسط ابن هيثم . در اين صورتبندي آمده كه دو خط مستقيم متقاطع امكان ندارد با خط سومي موازي باشند . |
دو |
|
1040-965 |
استفاده از برهانهاي مستقيم به جاي برهانهاي خلف اقليدس توسط ابن هيثم |
دو |
|
1040-965
|
ابداع 24 قضيه توسط ابن هيثم |
دو |
|
1040-965 |
اثبات( امكان) تربيع دايره توسط ابن هيثم . ابن هيثم در رساله (تربيع شكل هاي هلال مانند ) بيان مي كند كه اگر بتوان اشكال مسطحي را كه بين دو قوس دايره با شعاع هاي نا مساوي محصورند تربيع كرد ، چرا نتوان با دايره كه ساده تر است انجام داد.
|
دو |
|
1000-970 |
حل كردن مسائل هندسي كه به معادلات بالاتر از درجه دوم منجر مي شوند توسط ابو سهل كوهي. كوهي دو طول مجهول را از تقاطع دادن يك هذلولي متساوي الساقين و يك سهمي ساخت و سپس به دقت ،در مورد شرايط قابل حل بودن مسئله بحث كرد ه است .كوهي با تجزيه ي معادله ي به اين نتيجه رسيد كه معادله داراي يك ريشه ي مثبت است هر گاه باشد. |
دو |
|
1000-970 |
توصيف پرگار مخروطي توسط كوهي براي اولين بار . كوهي اولين كسي است كه پرگار به اصطلاح مخروطي را وصف كرد ه است . پرگاري كه طول يك شاخه ي آن متغير است و براي رسم مقاطع مخروطي به كار مي رود . |
دو |
|
1079-990 |
بحثي درباره ي مثلثات كروي در رساله مجهولات قسي الكره (تعيين اندازه ي قوس ها بر سطح كره به زبان عربي ) توسط ابو عبدالله محمد بن معاذ جياني . |
دو |
|
حوالي 1000 |
ارائه تحقيقاتي درباره ي تقاطع قطوع مخروطي توسط ابو سعيد احمد بن محمد بن عبد الجليل سجزي . |
يك |
|
حوالي 1000 |
حل مساله ي تثليث زاويه به وسيله ي تقاطع يك دايره و يك هذلولي متساوي القطرين (روش هندسه ثابت) توسط ابو سعيد احمد بن محمد بن عبدالجليل سجزي . |
يك |
|
حوالي 1000 |
ارائه 34 فقره كتاب و رساله در مورد رياضي توسط ابو سعيد احمد بن محمد بن سجزي . |
يك |
حوالي 1000 |
محاسبه ي مقدار جيب قوس توسط ابن يونس . ابن يونس مقدار جيب قوس را (بر مبناي 60) مساوي با 1،2،49،43،28حساب كرده و روشي به كار برده كه كه با درون يا بي خطي ميان مقادير براي و معادل است . |
دو |
حوالي 1100 |
تعيين مصادره اقليدس في الخطوط المتوازيه توسط حسام الدين سالار . |
يك |
مراجع :
1-زندگينامه ي رياضيدانان دوره اسلامي /
ابوالقاسم قرباني .
2-زندگي نامه علمي دانشمندان اسلامي /
ابراهيم بن سنان– حنين بن اسحاق .
3- تاريخ رياضيات / هاوارد دبليو .ايوز .
4-مجله ي برهان